Xatirə ədəbiyyatı

Xatirə ədəbiyyatına ədəbiyyatşünaslıqda memuar deyilir. Görkəmli sənətkarlar ömürlərinin ixtiyar çağında keçmişə nəzər salır, öz xatirələrini qələmə alırlar ki, bu tipli əsərlərə xatirə ədəbiyyatı, yaxud memuar deyilir. Cəlil Məmmədquluzadənin "Xatiratım", Məmməd Səid Ordubadinin "Qanlı sənələr", Anarın "Sizsiz" əsərləri memuarın gözəl nümunələri hesab oluna bilər.

Onu da qeyd edək ki, son illərdə bu tipli əsərlərə oxucu marağı getdikcə artır. Manaf Süleymanovun, Hüseyn Abbaszadənin, Sabir Rüstəmxanlmm xatirə kitabları maraqla qarşılanmışdır. Memuar müəllifin iştirakçısı olduğu hər hansı bir dövrün mənzərəsini yaratmaqda əvəzsiz bir janrdır.

Daha çevik, yığcam epik janrlardan olan esse tənqid və ədəbiyyatşünaslığın, eləcə də həyatın müəyyən problemlərinə həsr edilən nəzəri, fəlsəfi düşüncələr şəklində yazılmış məqalədir. Tanınmış franstz yazıçısı M. Monten 1580-ci ildə yazdığı "Esse" əsəri ilə bu janrın əsasını qoymuşdur. Dünyanın görkəmli yazıçı və fılosofları F. Bekkon, C. Lokk, Q. Fildinq, B. Şou, R. Rollan və başqaları essenin maraqlı nümunələrini yaratmışlar. Bizim dilimizdə ilk nümunələri yaradılan esse Azərbaycan ədəbiyyatı üçün nisbətən yeni janrlardandır